स्पर्धा परीक्षा मार्गदर्शन

1. महाराष्ट्रातील प्रमुख औष्णिक वीजनिर्मिती केंद्रे :
   औष्णिक केंद ठिकाण/जिल्हा
   परळीवैजनाथ - बीड
   कोराडी, खापरखेडा - नागपूर
   पारस - अकोला
   एकलहरे - नाशिक
   बल्लारपूर - चंद्रपूर
   चोला (कल्याण) - ठाणे
   भिरा अवजल (जलविद्युत) - रायगड
   धोपावे - रत्नागिरी
   ...

   फेकरी (भुसावळ) - जळगाव
   तुर्भे (ट्रॉम्बे) - मुंबई
   जैतापूर (अणुविद्युत) - रत्नागिरी
   कोयना (जलविद्युत) - सातारा

   
   
2. महाराष्ट्रातील खनिज संपत्ती व संबंधित जिल्हे :
   खनिज जिल्हे
   क्रोमाई - भंडारा, गोंदिया, सिंधुदुर्ग
   कच्चे लोखंड - रेड्डी (सिंधुदुर्ग)
   दगडी कोळसा - सावनेर, कामठी, उमरेड (नागपूर), वणी
   (यवतमाळ), गुग्गुस, बल्लारपूर (चंद्रपूर)
   चुनखडी - यवतमाळ
   बॉक्साईट - कोल्हापूर, रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग
   मॅग्नीज - सावनेर (नागपूर), तुमसर (भंडारा),
   सावंतवाडी...
   (सिंधुदुर्ग)
   तांबे - चंद्रपूर, नागपूर
   डोलोमाईट - रत्नागिरी, यवतमाळ
   कायनाईट - देहुगाव (भंडारा)
   शिसे व जस्त - नागपूर
   देशाच्या खनिज उत्पादनात महाराष्ट्राचा वाटा- ३.९% आहे, १२.३३% क्षेत्र खनिजयुक्त आहे.
   
   
3. महाराष्ट्रातील प्रमुख जलाशय व धरणे :
   कोयना शिवाजी सागर - (कोयना) हेळवाक (सातारा)
   जलाशय/नदी स्थळ/जिल्हा
   जायकवाडी - बाथसागर (गोदावरी) औरंगाबाद
   बाभळी प्रकल्प - (गोदावरी) नांदेड
   भंडारदरा - (प्रवरा) अहमदनगर
   गंगापूर - (गोदावरी) नाशिक
   राधानगरी - (भोगावती) कोल्हापूर
   मोडकसागर - ...
   (वैतरणा) ठाणे
   उजनी - (भीमा) सोलापूर
   तोतलाडोह - मेघदूत जलाशय (पेंच)- नागपूर
   यशवंत धरण - (बोर) वर्धा
   खडकवासला - (मुठा) पुणे
   येलदरी - (पूर्णा) परभणी
   
   
4. महाराष्ट्रातील प्रमुख ऐतिहासिक किल्ले
   जिल्हा किल्ले
   ठाणे - अर्नाळा, वसईचा भुईकोट किल्ला, गोरखगड
   रायगड - कर्नाळा, मुरुड-जंजिरा, लिंगाणा, द्रोणागिरी, तळे,
   घोसाडे
   रत्नागिरी - सुवर्णदुर्ग (सागरी), रत्नदुर्ग, विजयगड, पासगड,
   जयगड
   सिंधुदुर्ग - विजयदुर्ग (सागरी), देवगड, पारगड, रामगड,
   यशवंतगड
   पुणे - शिवनेरी, पुरंदर, प्रचंडगड, सिंहगड, राजगड,
   ...
   वज्रगड इ.
   नाशिक - ब्रह्मगिरी, साल्हेर-मुल्हेर, मांगी-तुंगी, अंकाई-
   टंकाई, चांदवड
   औरंगाबाद - देवगिरी (दौलताबाद)
   कोल्हापूर - पन्हाळा, विशालगड, भुदरगड
   अहमदनगर - हरिश्वंद्रगड, रतनगड
   अकोला - नर्नाळा
   सातारा - अजिंक्यतारा, मकरंदगड, प्रतापगड, सज्जनगड,
   वर्धनगड
   
   
5. महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध लेण्या व गुंफा मंदिरे
   लेण्या ठिकाण/जिल्हा
   अजिंठा, वेरुळ - औरंगाबाद
   एलिफंटा, घारापुरी - रायगड
   कार्ला, भाजे, मळवली - पुणे
   पांडवलेणी - नाशिक
   बेडसा, कामशेत - पुणे
   पितळखोरा - औरंगाबाद
   खारोसा, धाराशीव (जैर) - उस्मानाबाद